Staking là gì?
Staking (đặt cọc) là quá trình giữ tiền trong ví tiền điện tử hoặc Nodes/Masternodes để hỗ trợ các hoạt động của mạng blockchain. Về cơ bản, nó bao gồm việc giữ tiền điện tử để nhận tiền thưởng. Phần thưởng này dựa trên công sức bỏ ra bao gồm: lượng coin stake, thời lượng stake.
Staking có liên quan mật thiết với cơ chế
Proof of Stake (PoS), cơ chế này được sử dụng trong nhiều blockchain dựa trên PoS hoặc một trong nhiều biến thể của cơ chế này.
Staking hoạt động như thế nào?
Để hiểu được cơ chế hoạt động của Staking, trước tiên chúng ta hãy cùng nhau tìm hiểu về Proof of Stake.
Proof of Stake hay còn được viết tắt là POS. Đây là một thuật toán đồng thuận phân tán (Distributed Consensus) trong Blockchain của đồng coin đó. Thuật toán này dùng để xác thực các giao dịch cũng như đồng bộ cuốn sổ cái đến toàn mạng lưới.
Mỗi một masternode giúp duy trì mạng lưới blockchain của Proof of Stake phải chứng minh được quyền nắm giữ một lượng đủ lớn loại tiền điện tử đó. Tùy theo lượng coin nắm giữ mà masternode đó sẽ nhận được lãi bằng coin và những đặc quyền riêng biệt.
Hay, nói một cách đơn giản thì nó gần giống với việc bạn gửi một khoản tiền cố định vào ngân hàng để gửi tiết kiệm. Ngân hàng sẽ trả cho bạn một mức lãi suất cố định vào cuối thời hạn quy định hợp đồng.
Như định nghĩa của Staking ở mục đầu tiên, đây là một hình thức cho người dùng chứng minh được số lượng coin họ đang nắm giữ trong mạng lưới. Qua đó, hệ thống sẽ tự động xác nhận phần trăm đóng góp cổ phần của người dùng để được quyền khai thác các giao dịch theo phần trăm quy định của mỗi đồng coin khác nhau.
Staking là một cơ chế thúc đẩy phát triển và bắt buộc cho các node không được gian lận. Nếu xảy ra trường hợp gian lận của 1 trong các node thì các node còn lại sẽ từ chối và node gian lận sẽ bị tước quyền hoạt động cũng như nhận lãi của hệ thống.
Ai đã tạo ra cơ chế Proof of Stake?
Vao năm 2012, Sunny King và Scott Nadal là những người đầu tiên đưa ra các ý tưởng về Proof of Stake và Stake. Họ đã mô tả Peercoin như một loại tiền điện tử PoS sáng tạo. Ban đầu dựa trên cơ chế lai PoW / PoS nhưng dần dần loại bỏ Proof of Work (PoW). Điều này cho phép người dùng khai thác và hỗ trợ dự án trong giai đoạn đầu, mà không phụ thuộc hoàn toàn vào hệ thống PoS.
Vào năm 2014, Daniel Larimer đã phát triển cái gọi là cơ chế Delegated Proof of Stake (DPoS). Nó lần đầu tiên được sử dụng như một phần của mạng Bitshares, nhưng các loại tiền điện tử khác đã áp dụng mô hình tương tự. Đáng chú ý, Larimer cũng tạo ra Steem và EOS, cũng áp dụng mô hình DPoS.
DPoS cho phép người dùng cam kết số dư của mình dưới dạng phiếu bầu, được sử dụng để bầu một số lượng đại biểu nhất định. Sau đó, các đại biểu được bầu thay mặt cử tri quản lý các hoạt động blockchain, đảm bảo an ninh và đồng thuận. Ngoài ra, các bên liên quan có thể đặt cọc tiền của họ, nhận phần thưởng định kỳ cho việc nắm giữ tiền.
Mô hình DPoS có xu hướng giảm độ trễ và tăng thông lượng của mạng (tức là, nó có thể thực hiện nhiều giao dịch hơn mỗi giây). Chủ yếu là vì nó cho phép đạt được sự đồng thuận với số lượng nút xác nhận thấp hơn. Mặt khác, nó thường dẫn đến mức độ phân cấp thấp hơn khi người dùng dựa vào một nhóm các nút được chọn.
Các loại staking phổ biến hiện nay
1. Stake trực tiếp
Rất nhiều đồng coin phát triển ví riêng để người dùng có thể giữ, nhận và chuyển coin cho nhau. Bên cạnh đó, ví riêng của coin POS cũng tích hợp sẵn tính năng staking.
Người dùng cần download ví, hold coin là bạn đã có thể nhận coin stake rồi.
2. Stake trên sàn (stake nhận reward)
Đã có nhiều sàn giao dịch ra mắt nền tảng staking, hỗ trợ người dùng kiếm thu nhập thụ động từ việc stake coin trực tiếp trên ví sàn.
Bạn chỉ cần gửi coin vào ví sàn giao dịch, để đó là sàn tự động stake coin cho bạn.
Ưu điểm của phương thức này là bạn có thể nhanh chóng trade coin nếu thị trường có biến động mạnh, không cần chờ thời gian gửi từ ví lên sàn.
Gần đây, sàn giao dịch Binance đã ra mắt nền tảng staking, với các đồng như ONE, TRON, QTUM…, bạn có thể truy cập vào
binance.com/vn/staking để tham gia staking trên sàn này.
3. Stake trên ví, nền tảng staking
Stake coin trên sàn giao dịch thường có lãi suất thấp. Do đó, để tối đa hóa thu nhập thụ động, bạn có thể tham gia vào các nền tảng staking uy tín.
Đây là một số nền tảng cho phép bạn gửi coin POS và nhận lãi:
Ví dụ như bạn có thể stake VNDC trên nền tảng
https://vndc.io/ với lãi suất 12 %/ năm. VNDC là một loại stablecoin được phát triển bởi Liên minh VNDC cùng Hiệp hội Blockchain Đà Nẵng.
- Để tham gia staking trên nền tảng này bạn chỉ cần 200.000 VNDC, tương ứng với 200.000 VND, và đặc biệt là phần thưởng sẽ được trả tự động hàng này, lãi qua đêm, vì thế bạn không cần đợi hết thời hạn staking mới thấy phần thưởng của mình.
- Một điều nữa là bạn có thể dừng staking bất cứ lúc nào nhưng vẫn đảm bảo được lợi nhuận của những tháng trước đó. Để tham gia staking, bạn xem hướng dẫn thêm ở đây.
Ngoài ra, hiện đã có một số ví tiền điện tử hỗ trợ staking coin cho người dùng. Những cái tên có thể kể đến như ví Trust Wallet, ví Cobo Wallet, ví HashKey Hub,…
Ưu điểm khi staking coin
- Có khả năng nhận được lãi kép từ việc tăng giá của coin và số coin được nhận từ Staking
- Ít tốn chi phí hơn so với POW, không phải đầu tư máy đào mà chỉ cần mua coin và khóa trong ví
- Chi phí Staking cực rẻ
- Đơn giản và dễ thực hiện
- An toàn 100% vì luôn có bản backup của ví
- Một số đồng coin lãi cực cao
- Cơ chế Staking một phần sẽ giúp ổn định giá vì cơ chế này khuyến khích người dùng giữ coin
Nhược điểm khi staking coin
- Có khả năng giá của đồng coin đó sẽ giảm và khiến chúng ta lỗ cả vốn lẫn lãi nhận được
- Tiền của chúng ta sẽ bị khóa trong một khoảng thời gian (không thể bán hoặc làm bất kỳ điều gì khác)
- Đôi khi lãi không như mong muốn (con số nêu trên chỉ là con số trung bình ước tính)
Các thông số cần chú ý khi Staking
Tỉ lệ lạm phát
Đây là tỉ lệ coin mới sinh ra so với lượng coin đang lưu hành.
Phần thưởng cho các staker đến từ 2 nguồn là phí giao dịch và block mới được sinh ra. Tức là, sẽ có lượng coin mới được sinh ra đưa vào thị trường sinh ra lạm phát.
Tỉ lệ lạm phát này ảnh hưởng trực tiếp tới lượng lưu thông và giá của đồng coin đó. Đối với các coin PoS thì tỉ lệ lạm phát là luôn luôn có.
Thời gian lock (khóa)
Đây là thời gian mà coin bị lock. Thời gian này bạn có thể chọn ngay từ đầu. Thường các dự án sẽ cho các tuỳ chọn từ đầu. Ví dụ: 1 tháng, 3 tháng, hay 1 năm… Sau khoảng thời gian này bạn sẽ được nhận lại lượng coin đã tham gia stake.
Với các Node hoặc MasterNode tham gia stake thường xác định lock luôn trong suốt thời gian làm Node. Trong thời gian ấy, họ nhận reward làm nguồn thu.
Thời gian unlock (mở khóa)
Phần lớn staker đều có thể un-stake trước khi kết thúc quá trình stake. Tuy nhiên, bạn sẽ không thể nhận lại coin ngay sau khi chọn un-stake mà thường sẽ phải mất một khoảng thời gian nhất định.
Các dự án tạo ra quy tắc này để việc un-stake không ảnh hưởng tới hoạt động bình thường của mạng lưới và họ có thời gian xử lý nếu lượng coin un-stake quá lớn.
Ví dụ: Trong VNDC, các voter cho Masternode nếu muốn unstake sẽ nhận được sau 48h. Còn đối với Masternode muốn dừng hoạt động, họ sẽ chỉ nhận được TOMO sau 30 ngày.
Lãi suất
Đây là thông số mà nhiều người quan tâm nhất. Lãi suất là số coin nhận được so với số lượng coin đã stake. Con số này càng lớn thì lượng coin nhận được sau khi stake càng lớn.
Nhưng dĩ nhiên, không có miếng bánh nào miễn phí. Nếu dự án POS có lãi suất staking quá lớn thì nguy cơ dự án scam cũng không nhỏ.
Số lượng tối thiểu để tham gia stake
Đây là lượng coin tối thiểu để 1 user có thể bắt đầu tham gia Staking. Tuỳ vào từng dự án mà con số này có thể khác nhau.
Ví dụ: VNDC cần tối thiểu 200.000 VNDC còn TomoChain yêu cầu 100 TOMO, để bắt đầu Staking.
Độ tuổi coin
Là khoảng thời gian coin được đem vào stake cho đến lúc nó có thể tham gia việc Staking chính thức (thời gian mà coin bắt đầu sinh lời).
Tuỳ vào từng dự án, thời gian này có thể từ vài giờ tới vài ngày.
Weight
Weight bao gồm độ tuổi coin và số lượng coin. Ở đây bạn có thể hiểu nó như sức nặng của coin.
Giá trị Weight này càng cao (lượng coin càng lớn và thời gian coin tham gia stake càng lâu) thì khả năng giành được quyền xử lý giao dịch và tạo khối càng lớn.
Vì vậy, nó ảnh hưởng trực tiếp tới reward (phần thưởng) mà bạn sẽ nhận được trong tương lai.
So sánh phần thưởng của các coin staking
Staking là một xu hướng tiềm năng trong lĩnh vực crypto. Nên đã có nhiều trang web chuyên thống kê lãi suất, và các thông số staking của từng dự án POS.
Dưới đây là trang web dùng để so sánh các dự án staking.
Phần lãi suất hàng năm của từng đồng coin được thể hiện ở mục “Rewards”.
Cách staking được lợi nhuận cao
Đối với staker nhỏ, không đủ làm node
Như đã đề cập ở trên, dù bạn hold lượng coin nhỏ bao nhiêu thì vẫn có thể tham gia voting, hoặc staking cho các node uy tín để nhận “phần ăn chia” từ node đó.
Hình thức này bao gồm staking ngay trên ví, hoặc trên một số sàn giao dịch.
Với những người có lượng coin nhỏ, xác định hold lâu dài, thì việc staking sẽ giúp họ kiếm thêm một chút coin thụ động trong thời gian hold.
Đối với holder số lượng lớn
Là holder số lượng lớn, bạn có thể chọn cách stake nhỏ để linh hoạt trong việc sử dụng coin.
Hoặc nếu xác định hold coin lâu dài, bạn có thể tự mình ứng cử trở thành Node, Masternode của mạng lưới để nhận được phần thưởng nhiều hơn. Tuy nhiên như đã giải thích ở trên, nếu trở thành Node thì gần như toàn bộ số coin sẽ bị lock trong thời gian đó.
Tổng kết
Staking ra đời làm đa dạng hóa không gian tiền điện tử, nó sẽ góp phần thúc đẩy thị trường crypto ở hiện tại và cả trong tương lai. Đây là hình thức đầu tư coin mới, nhưng mình tin rằng nó sẽ đồng hành cùng với thị trường crypto cho tới cùng. Hơn nữa, staking đã đưa thị trường tiền mã hóa tiến gần hơn đến thị trường tài chính truyền thống. Từ đó, thu hút thêm được rất nhiều nhà đầu tư tham gia thị trường này.
Link giấy phép:
